عەتا كەریم
هەرێمی كوردستان، خاوەنی زۆرترین شكست و كەمترین دەستكەوتی بەرهەمی ئەو ڕاپەرینەیە، كە نزیكەی 3 دەیە لەمەوبەر بەسەر ڕژێمی دیكتاتۆریی بەعسدا كرا.
ئەزموونی خەباتی چەكداریی بزووتنەوەی ڕزگاریخوازیی كورد لە باشوور، كە لە بە درێژایی قۆناغەكانی و فرەیی هێزە سیاسییەكانی لە ساڵی ئاداری 1991دا ئەنجامێكی دەستكەوت، كە سازدانی ڕاپەرین بوو بە تێكەڵكردنی خەباتی چەكداری و جەماوەریی فراوان بوو، كە توانی هێزی سەركەوتن و ڕاماڵین بە بزووتنەوە چەكدارییەكەی بدات كە لەناو بەرەی كوردستانیدا خۆیان تەیار كردبوو، بۆ ئەوەش هەردوو ڕەوانشاد مام جەلال و نەوشیروان مستەفا بە ئەندازیاری ئەو ڕاپەرینە و یەكێتیی نیشتیمانیی كوردستانیش وەك هێزیی سیاسیی چەكدار بە جۆشدەر و موكوڕی ڕاپەرین دادەنرێن، بەڵام پاڵپشتە سەرەكییەكە هێزی جەماوەر و دەرفەتی قۆناغەكە بوو كە شكستی عێراق بوو لە داگیركردنی كوەیت و درووستكردنی هاوپەیمانێتییەكی فراوانی نێودەوڵەتی بوو لە دژی خۆی.
بەهەرحاڵ، ئەگەر ئەو ئەندازیار و جۆشدان و دەرفەت قۆزتنەوەیەی هەڵەی عێراق نەبوایە، دوور نەبوو هێشتا هێزە سیاسییەكان لە قۆناغی خەباتی شاخدا بوونایە، وەكو هەردوو نموونەی هێزە ئۆپۆزسیۆنە چەكدارییەكانی كۆماری ئیسلامیی ئێران و توركیا!
بەو واتایەی سەكەوتنەكانیان هەر بەسەر شاخدا بوایە و چالاكییەكانیشیان هەر لە سنووری بۆسە و داستان و ڕووبەڕووبوونەوەی چەكداریدا بوایە، بۆیە خەباتی شاخیان سەركەوتوو بوو، بە تایبەتی بۆ هێزێكی وەك یەكێتیی كە توانی لە دوای شكستی 1975 بەرپرسیارێتیی شۆڕش و خەباتی چەكداری لە ئەستۆ بگرێت.
قۆناغی ڕێكخستن و چەكداریی شاخ، وەك دوو قۆناغی گرێدراو بوون، بە قۆناغی ڕاپەرین كۆتایی هات، شێوەی كاری سیاسی و حکومڕانی و هەڵبژاردن و دیموكراسی و زۆری دیكەش هێزە سیاسییەكانی لە دۆخی درووشمەوە تەسلیم بە واقیعی شار كرد، بەڵام دوای 29 ساڵ، دەستكەوتە بەدیهاتووەكانی ئامانجی ڕاپەرین هێشتا لە قۆزاخەی نەتروكاودان، ئەگەر بەراورد بە تەمەنی نزیكەی 3 دەیەی دوای ڕاپەرین ڕابگیرێن، ئەوا شكست قسەی خۆی دەكات، نەك دەستكەوت، بگرە خودی ئامانج و درووشمە سیاسییەكانی زۆربەی هێزە سیاسییەكان خۆیان بەتاڵ دەبنەوە.
هەروەها قەبارەی قوربانیدانی گەلی كورد و ماڵوێرانییەكانی لە بزووتنەوەی ڕزگاریخواز و بەراورد بە دۆخی ئێستای لە سێ دەیەی حکومڕانیی كوردستان، دڵخۆشكەر نییە و ئومێدكوژیشە.
ڕووبەرێكی كەم هەیە لە بواری ئازادیی تاك و سیاسی و كوالێتیی فرەیی سیاسی لە بازنەی دیموكراسیدا، كە بەراورد بە تاكحزبی پێشوو دەكرێت، لاسەنگە و خۆی بەرەو تاكحزبیی كوردی كێش دەكات!
دۆخی سیاسی، بە دڵی خودی سیاسی و هێزە سیاسییەكان نییە، تەمەنی ناكۆكییان لەو 29 ساڵەدا زۆر زیادترە لە تەمەنی پێكەوەییان! ئەزموونی حکومڕانیی خۆبەڕێوەبردن لە نۆ كابینەدا هێشتا بە دڵی خودی دەسەڵاتدارەكانی نەبووە، بۆیە لە شەقام و جەماوەریشدا ڕەتكراوەیە، تا ئێستا دەیان خۆپیشاندان لە دژی حکومڕانی لە هەرێم كراون و سەركوت كراون، كە ڕاپەڕینی بچووك و نەرمترن، كە پێشبینیكراوە ڕاپەرینی ڕاماڵ بتروكێت لەو ژینگە سیاسی و حکومڕانییەی ئێستا لە هەرێم لە ئارادایە، ئەو ژینگەیە كە ناڕەزایی و تووڕەیی دامركاوی تیادایە كە لەسەر هێڵی ڕاپەڕین دەڕوات، نەك ژینگەی خۆشگوزەرانی و ئارامی و ئاسایشی سیاسی و كۆمەڵایەتی، لە ژینگەیەكدایە كە نزیكەی 3 دەیە پێشتر ڕایماڵیوە.
هەرێمی كوردستان بە درێژایی تەمەنی خۆبەڕێوەبردنی هێشتا لە قۆناغی چەقینەوە بەرەو پاشەكشە بۆ ڕابردووی خۆی دەبزوێت، بە هۆی نەبوونی ستراتیژ و دونیابینی بۆ ئاییندەی باشتر لە سەرجەم كایە سیاسی و حکومڕانی و دەوڵەتدارییەكاندا، بۆیە كورد لە باشوور دەسەڵاتێكی دیكتاتۆریی عێراقیی لەكۆڵ خۆی كردووەتەوە، بەڵام هێشتا ئامانجەكانیشی بۆ ئاییندەی باشتر بە گەندەڵی و نایەكسانی و حکوڕانیی خراپ لێ شێوێندراوە، ئەم لێشێواوییەش بە درێژەكێشان و تەمەنێكی 3 دەیەیی لە مەترسی نزیك دەبێتەوە، كە دەشێت بە ڕاپەرینی نەرم بۆ گۆڕانكاریی باشتر بێت، چونكە جەماوەرە ناڕازییەكە هەیە و ئامادەیە، ئەوەی پێویستییەتی هێزێكی سیاسییە ڕۆبچێتە قووڵایی ویستە جەماوەرییەكەوە.
ئەم دۆخە هەرێم و هێزە سیاسییەكان دەخاتە بەردەم بژاردەی مانەوە، كە ڕیفۆرمی سیاسی و حکومڕانییە، بە ویست و ڕازیكردنی هاونیشتیمانیان و بەجێگەیاندنی ئامانجە بەڵێنپێدراوە كەڵەكەبووەكانی تا ئومێد زیندوو بكاتەوە. نەك بژاردەی پڕبوونی تووڕەیی جاوەری و گەڕانەوە بۆ ساڵی ڕاپەڕین، بەو پێیەی ئەزموونەكە كە لە پاشەكشەیە بەرەو ڕابردووی خۆی و دەشگاتە ڕۆژ و ڕێكەوتی ڕاپەڕین.
بەو پێیەی ئەزموونەكە پەیوەستە بە شانازیی ڕابردووی شاخ، پێوەری خەباتی شاخ، كە هەموویان ڕابردوون، كە دەكاتە گەڕانەوە بۆ ڕابردوو، بۆیە بەم ئەگەرانەوەیە بە بێ ئاییندەبینی، دەگاتە سەر خاڵی دەستپێكی ڕاپەڕین كە لە ڕابردوودا ڕووی داوە و لە ئێستادا كڵپە بكاتەوە وەك بۆمبی ڕاپەڕین.
